هر تصمیمی برای محدود کردن یا لغو این رویداد، ممکن است آتش خشم مسلمان تندرو را به همراه داشته باشد زیرا برای این دسته از افراد و گروههای مذهبی، دین در مرتبهای فراتر از دغدغههای بهداشتی و سلامت قرار میگیرد.
عربستان سعودی برای نخستین بار در تاریخ مدرن خود، باید برای لغو مراسم حج امسال و یا کاهش شمار زائران تصمیم بگیرد.
ریاض در حالی باید این تصمیم خطیر و بسیار حساس را اتخاذ کند که شمار افراد مبتلا به ویروس کرونا و میزان همهگیری بیماری کووید ۱۹ در عربستان سعودی همچنان رو به افزایش است.
درخواست مسلمان کشورهای مختلف جهان برای روشن شدن وضعیت برگزاری مراسم حج در اواخر ماه ژوئیه، مقامات ریاض را که تا کنون برای اتخاذ تصمیمی در این خصوص دچار تردید و دودلی شدهاند، تحت فشار قرار داده است.
مذاکرات بر سر تبعات سیاسی و اقتصادی این درخواست در حالی در جریان است که زمان برای مقامات عربستان جهت تدارک و سازماندهی یکی از بزرگترین اجتماعات مردمی در دنیا به سرعت در حال سپری شدن است و چه بسا هرگونه اقدام از هم اکنون نیز دیر شده باشد.
برگزاری مراسم حج تمتع که سال گذشته حدود ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر را در عربستان گردهم آورد با توجه به توصیه پایان ماه مارسِ مقامات ریاض به کشورهای اسلامی برای به تعویق انداختن مقدمات و تعلیق آمادهسازیها به نظر در سال جاری غیر محتمل میآید.
یکی از مسئولان حج کشورهای آسیایی که به تازگی با همتاهای عربستانی خود تماس داشته در گفتگو با خبرگزاری فرانسه تصریح کرد که رایزنی بر سر لغو کامل حج و یا حفظ آن به شرط پذیرش شمار محدودتری از زائران در جریان است.
از سوی دیگر یک مسئول عربستانی نیز به خبرگزاری فرانسه گفت که تصمیم نهایی در این خصوص به زودی اعلام میشود.
صرفنظر برخی کشورها برای اعزام زائر
اندونزی، کشوری که بیشترین جمعیت مسلمان را در خود جای داده پس از تحت فشار قرار دادن ریاض برای روشنگری به موقع در خصوص برگزاری مراسم حج در نهایت اعلام کرد که به موجب «تصمیمی سخت و ناگوار» از اعزام زائر در سال جاری به عربستان صرف نظر کرده است.
این تصمیم را برخی دیگر از کشورها نظر مالزی و سنگاپور نیز اتخاد کردهاند. سنگال از جمله کشورهای آفریقایی که متقاضی زیادی برای شرکت در مراسم حج دارد نیز روند اعزام زائر را به حالت تعلیق درآورده است.
بسیاری دیگر از کشورهای دارای جمعیت مسلمان، از مصر و مراکش گرفته تا ترکیه، لبنان و بلغارستان اعلام کردهاند که همچنان منتظر تصمیم ریاض میمانند.
در برخی از کشورهای اروپایی مانند فرانسه، رهبران مذهبی از مسلمانان خواستهاند که به دلیل خطرات بالقوه ناشی از شیوع ویروس کرونا، برنامه زیارت خود را به سال بعد موکول کنند.
تزلزل جایگاه ریاض به عنوان متولی
شرکت در حج به شرط استطاعت مالی از واجبات دینی برای مسلمان محسوب میشود اما برگزاری این گردهمآیی بزرگ مذهبی در سال جاری به دلیل خطراتی که می تواند برای سلامت میلیونها زائر به همراه داشته باشد همچنان در هاله ای از ابهام قرار دارد.
هر تصمیمی برای محدود کردن یا لغو این رویداد، ممکن است آتش خشم مسلمان تندرو را به همراه داشته باشد زیرا برای این دسته از افراد و گروههای مذهبی، دین در مرتبهای فراتر از دغدغههای بهداشتی و سلامت قرار میگیرد.
این امر همچنین می تواند جایگاه عربستان را به عنوان متولی مقدس ترین اماکن اسلامی متزلزل کند، مسئولیتی که بزرگترین منبع مشروعیت سیاسی برای پادشاهی عربستان محسوب میشود.
این در حالیست که پیشتر حوادث ناگواری از جمله مرگ بیش از ۲ هزار و سیصد زائر در سال ۲۰۱۵ بر اثر ازدحام جمعیت انتقاداتی را در خصوص نحوه مدیریت مراسم حج توسط مقامات عربستانی برانگیخته بود.
عایدی اقتصادی مراسم حج برای عربستان
مراسم حج تمتع امسال در حالی به احتمال زیاد برگزار نخواهد شد که مقامات عربستان سعودی در ماه مارس از لغو کامل مراسم حج عمره تا پایان سال جاری خبر داده بودند.
بر اساس آماری که مقامات سعودی ارائه کردهاند حج تمتع و حج عمره هر ساله در مجموع بیش از ۱۲ میلیارد دلار برای این کشور درآمد دارد.
بر اساس آخرین آمار ارائه شده از سوی مقامات بهداشتی عربستان سعودی در کمتر از چند هفته تا زمان برگزاری حج، شمار قربانیان کرونا در این کشور از مرز هزار نفر عبور کرده و بیش از ۱۳۲ هزار نفر نیز در این کشور به ویروس مبتلا شدهاند.