گزارشگر یورونیوز در لوزان
توافق یا شکست در دستیابی به توافق؟ این پرسشی است که طی روزهای گذشته بارها و بارها از سوی خبرنگاران رسانه های بین المللی از وزیران خارجه و مقامهای حاضر در هتل بوریواژ لوزان پرسیده شده و تاکنون هیچ کس پاسخی دقیق به آن نداده است. طرفهای مذاکرات هستهای تنها ضمن ابراز امیدواری میگویند که بخش زیادی از اختلافات حل شده اما همچنان مسایلی حل نشده باقی است.
بسیاری از کارشناسان حاضر در مذاکرات احتمال عدم توافق را رد میکنند اما تصمیم نهایی را نوعی تفاهم سیاسی مشترک میان طرفین میدانند که نیاز به کار بیشتر برای حل جزییات و اختلافهای باقی مانده خواهد داشت. بر این اساس نمیتوان اطمینان داشت که هرگونه تفاهم احتمالی بتواند تضمین یا زمینهای برای دستیابی به توافق نهایی باشد، چراکه اختلافات اساسی باقی مانده مربوط به مسایلی است که طی ماههای گذشته همچنان مانع اصلی دستیابی به توافق بوده است.
اما علی واعظ، تحلیلگر ارشد ایران در گروه بینالمللی بحران در گفتوگو با یورونیوز میگوید: «دستیابی به یک تفاهم میتواند موفقیت بزرگی از منظر دیپلماسی باشد و حل کردن تمام این مسایلی که برخی طی ۱۸ ماه و برخی نیز طی ۱۲ سال گذشته موضوع مذاکره بودهاند میتواند گامی بسیار مهم و رو به جلو محسوب شود اما این موفقیت نهایی نیست. تفاهم هنوز بسیار شکننده است و طرفین طی ماههای آینده تحت فشار خواهند بود و نوشتن متن مورد توافق و پیوستهای آن نیز، هم از نظر فنی و هم از نظر سیاسی بسیار دشوار خواهد بود.»
مسایل منطقهای و نقش و نفوذ ایران از جمله مواردی است که به نظر میرسد میتواند مذاکرات هستهای را تحت تاثیر قرار دهد. اگرچه طرفین تاکید میکنند که این مذاکرات تنها درباره مسئله هستهای ایران است.
علی واعظ نیز در این باره میگوید: «در صورتی که منظور این است که طرفهای حاضر در مذاکره باید به فکر جلب رضایت متحدان منطقهای خود باشند، این حقیقتی است که از ابتدای کار وجود داشته و چندان از رخدادهای اخیر در منطقه تاثیرپذیر نیست. گروه پنج به اضافه یک از ابتدای کار خطوط قرمزی را مشخص کرده است. همانطور که ایران هم این خطوط را برای خود تعیین کرده و این موارد همیشه ثابت است و چندان به حضور ایران در عراق یا یمن مربوط نیست و یک موازنه مستقیم بین این مسایل وجود ندارد.»
لغو تحریمها و موارد مربوط به «تحقیق و توسعه» از موارد حل نشده در مذاکرات هستهای است. در مورد تحقیق و توسعه، گروه پنج به اضافه یک در پی دستیابی به فرمولی نهایی و توافقی است که بر اساس آن ایران فعالیتهای تحقیقاتی خود را به موارد خاص محدود کند و و بازسیهای ویژهای را که در قالب یک قطعنامه فصل هفتمی شورای امنیت مصوب خواهد شد، بپذیرد. بازرسیهایی که قرار است حتی پس از پایاین مهلت توافق نهایی نیز ادامه پیدا کند.
آیت الله علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی ایران در پیام نوروزی خود لغو تحریمها را لزوم دستیابی به توافق دانست و تصریح کرد که «لغو تحریمها باید جزیی از مذاکرات باشد و نه نتیجه آن»، بر این اساس هیات مذاکره کننده ایرانی نیز خواستار لغو فوری تحریمهای شورای امنیت سازمان ملل متحد شده است. این درحالی است که مذاکره کنندگان اروپایی و آمریکایی مایل به حذف تدریجی تحریمها بر اساس میزان پایبندی ایران به تعهدات تعیین شده هستند.
سه شنبه ٣١ ماه مارس برابر با ١١ فروردین به عنوان ضرب الاجل برای رسیدن به چارچوب سیاسی یک برنامه عمل مشترک میان ایران و کشورهای پنج به اضافه یک تعیین شده است، اما یک روز مانده به این تاریخ، هنوز مشخص نیست که نتیجهای مثبت از این مذاکرات فشرده به دست خواهد آمد یا خیر.