آگهییک ماه از ربوده شدن ۲۷۶ دانش آموز دخترِ مدرسه ای مسیحی در شهر چیبوک واقع در شرق نیجریه می گذرد.
گروه بوکوحرام، مسئول این آدم ربایی، گروگان های مسیحی خود را وادار به پذیرش اسلام کرده است.
چند تن از گروگان ها موفق شدند از دست آدم ربایان بگریزند. اما ۲۲۳ دختر هنوز اسیر بوکوحرام هستند. در زمان گروگانگیری، دانش آموزان بی دفاع در مدرسه خواب بودند.
گودیا سیمون یکی از دانش آموزانی است که از چنگ شبه نظامیان بوکوحرام گریخته است. او وقایع شب حمله به مدرسه را به یاد می آورد: «وقتی که این اتفاق برای ما افتاد، ما در مدرسه، در اتاق هایمان خوابیده بودیم. وقتی صدای شلیک را شنیدیم، از اتاق ها بیرون آمدیم و نشستیم. تمام کارکنان فرار کردند و ما را در مدرسه تنها گذاشتند.»
بوکوحرام سال ها است که به منظور سرنگون کردن دولت نیجریه و استقرار یک حکومت اسلامی، بمبگذاری، آدمکشی و گروگانگیری را در دستور کار دارد.
درباره ۲۲۳ دختر ربوده شده، موضع این گروه بارها تغییر کرده است. در حالی که ابوبکر شکائو، رهبر بوکوحرام، در آغاز تهدید کرده بود آنها را مانند بردگان می فروشد، در نهایت اعلام کرد که آن ها گروگان هایی هستند که تنها در صورت آزادی زندانیان بوکوحرام، رها خواهند شد.
ابعاد این آدم ربایی و سرنوشت سیاهی که می تواند در انتظار دختران بی دفاع باشد، باعث واکنش گسترده افکار عمومی جهانی به ویژه در شبکه های اجتماعی شد. اما آیا چنین عکس العملی، گروگان ها را به زندگی عادی باز می گرداند؟
تولو اوگونلسی، متخصص شبکه های اجتماعی می گوید: «قدرت رسانه های اجتماعی، آگاهی بخشی است. آنها موضوع را داغ نگه می دارند. مطمئن هستید که حادثه هرگز فراموش نخواهد شد. اما مطمئنا باید از شبکه های اجتماعی فراتر رفت. باید عمل کرد. در این باره هیچ شکی نیست.»
واکنش افکار عمومی جهانی در این باره بی سابقه بود. از میشل اوباما تا ملاله یوسف زی، انزجار خود را نسبت به این گروگانگیری نشان دادند.
آیا عکس العمل گسترده جهانی نسبت به این آدم ربایی برخلاف منافع بوکوحرام بوده است؟
دراین باره با متیو گیدر، اسلام شناس فرانسوی تونسی تبار گفتگو کردیم.
ایدئولوژی سلفی، منطق قرون وسطایی
*یورونیوز: متیو گیدر، استاد دانشگاه، اسلام شناس، نویسنده و کارشناس مسائل ژئوپولیتیک جهان عرب و اسلام است.
ربودن این دختران جوان، جهان را بر آشفت و افکار عمومی را به نحو بی سابقه ای علیه این عمل متحد کرده است. به نظر شما چرا این بار با چنین واکنشی مواجهیم؟ با این که این جنبش سال ها است که می کشد، آدم ربایی می کند و رنج و درد بسیاری را موجب شده است و این روند همواره بازتولید می شود.*
متیو گیدر: «این واکنش گسترده دو بعد دارد. البته جریحه دار شدن افکار عمومی به خودی خود سازنده و جالب است. در مقیاس جهانی، این مساله بسیار مهم است. چرا که برای اولین بار نگاه ها متوجه وضعیت زنان در نیجریه شده است؛ این که زنان به ویژه در شمال این کشور چه رنجی می کشند. اما در مقیاس محلی، متاسفانه این واکنش جهانی گسترده به نفع بوکوحرام تمام خواهد شد. چراکه این گروه خود را جریانی غرب ستیز و مخالف دخالت بیگانگان در منطقه معرفی می کند و این واکنش تائیدی بر این واقعیت است؛ امری که به تقویت قدرت و عضوگیری بیشتر این گروه یاری می رساند.»
یورونیوز: محمد یوسف، رهبر تاریخی بوکوحرام، در سال ۲۰۰۹ به وسیله نیروهای نیجریه ای کشته شد. ابوبکر شکائو، جانشین وی، با استفاده از تجربه طالبان، این جنبش را افراطی تر کرد. او واقعا در پی چیست؟
متیو گیدر: «تا سال ۲۰۰۹، مطالبات این گروه روشن بود. آنها به طور کلی مخالف سیستم آموزشی نیجریه بودند که از مدل بریتانیایی پیروی می کند و به علاوه خواستار به کارگیری کامل قوانین شریعت اسلام بودند. سال ۲۰۰۹، مقطع بسیاری حساسی در تاریخ این گروه است، چرا که نسل جدید رهبران و به ویژه شخص ابوبکر شکائو که به یک جریان آخر الزمانی گرایش دارند، می خواهند طرز فکر خود را بر شمال نیجریه تحمیل کنند. همین مساله باعث می شود که آنها بی محابا به انتقام گیری و سرکوب مردم بپردازند. در حال حاضر، واقعا نمی توان گفت که بوکوحرام و به طور مشخص ابوبکر شکائو چه می خواهند.»
یورونیوز: شما بوکوحرام را به خوبی می شناسید. رسانه ها از آن به عنوان یک فرقه مذهبی یاد می کنند. آیا ورای ایدئولوژی این گروه، قبل از هرچیز منافع تجاری قرار دارد؟
متیو گیدر: «در واقع، هر دو چیزی که گفتید واقعیت دارد. به این دلیل که حمله به مدارس و دانشگاه ها بخشی از مارک تجاری بوکوحرام است. تحول بسیار جالب این است که شکائو و بوکوحرام وارد یک منطق قرون وسطایی شده اند و ایدئولوژی سلفی را بین اعضای گروه ترویج می کنند. این گروه گرویدن به سلفی گری را به بخشی از دختران ربوده شده پیشنهاد خواهد کرد. آنهایی که بپذیرند، از مرگ نجات می یابند اما در عین حال مجبورند در گروه بمانند و با اعضای بوکوحرام ازدواج کنند. با به کار گرفتن همین تفکر، دختران ربوده شده دیگر به شبکه های مختلفی فروخته می شوند. به این ترتیب گروه منابع مالی متفاوتی دارد. امروز دیگر، منبع تامین پول محدود به گروگانگیری، راهزنی و قاچاق اسلحه و مواد مخدر نیست. باید راه اندازی باندهای روسپی گری را هم به این لیست افزود.
آگهییورونیوز: از ابتدای سال جاری تا کنون، ۱۵۰۰ نفر، از جمله ۲۰۰ کودک توسط این گروه کشته شده اند. آمار تکان دهنده ای است. چگونه می توان انفعال دولت نیجریه را توضیح داد؟
متیو گیدر: «انفعال دولت را باید بر اساس مجموعه ای از عوامل مختلف و پیچیده توضیح داد. به ویژه مسائل ژئوپولیتیک باید توجه کرد. در این کشور فدرال بین دولت مرکزی و دولت های محلی هماهنگی کاملی برای مبارزه با بوکوحرام وجود ندارد و دولت های محلی هم بر سر چگونگی مبارزه با این گروه شیوه یکسانی ندارند. تمام این عوامل را باید در شرایط پیش از انتخابات همزمان ریاست جمهوری و مجلس، در مقیاس دولت مرکزی و هم در گستره حکمرانان محلی در نظر گرفت.»